Współczesne problemy z cyklem miesiączkowym u młodych kobiet

Zaburzenia miesiączkowania to problemy związane z zaburzeniem prawidłowego cyklu miesięcznego. Dotyczą one kobiet w różnym wieku, jednakże wiele młodych dziewcząt boryka się często z problemami takimi jak: brak miesiączki, zbyt obfita miesiączka czy bolesne miesiączkowanie.

Niektóre przyczyny zaburzeń cyklu miesięcznego to:

•  najczęściej gwałtowne odchudzanie (szczególnie anoreksja),
• zbyt intensywne ćwiczenia fizyczne (mogą prowadzić nawet do całkowitego zatrzymania cyklu),
• duża nadwaga,
• niedoczynność i nadczynność tarczycy,
• cukrzyca,
• niektóre leki,
• stres.

Wyróżnia się następujące zaburzenia cyklu miesięcznego:

• Amenorrhoea primaria -  pierwotny brak miesiączki, brak miesiączki do 16 roku życia,
• Amenorrhoea secundaria -  wtórny brak miesiączki, brak miesiączki przez ponad 3 miesiące,
• Oligomenorrhoea – rzadko występujące miesiączki (odstępy >34 dni),
• Polymenorrhoea – zbyt częste miesiączki (odstępy <22 dni),
• Hypomenorrhoea -  miesiączki o małej utracie krwi,
• Hypermenorrhoea – nadmiernie obfite miesiączki,
• Metrorrhagia – acykliczne, przedłużające się krwawienia,
• Dysmenorrhoea – bolesne miesiączki, kolkowe bóle.

Przyczyny wtórnego braku miesiączki:

• czynnościowa niewydolność podwzgórza 75%,
• pourodzeniowy przerost nadnerczy,
• zespół policystycznych jajników.

Diagnostyka:

• Prowadzenie kalendarza cyklu,
• Badanie ginekologiczne,
• Badanie poziomu hormonów.

Piśmiennictwo: Jarząbek-Bielecka G., Sowińska-Przepiera E., Kędzia A., Kędzia W., Problem zaburzeń miesiączkowania u dziewcząt, Endokrynologia Pediatryczna, 2019,18 , 1(66) DOI: 10.18544/EP-01.18.01.1713

Wpływ diety na cykl miesiączkowy

Właściwe funkcjonowanie układu rozrodczego jest ściśle powiązane ze stanem odżywiania. Jakiekolwiek zaburzenie osi podwzgórze – przysadka - jajnik może prowadzić do pierwotnego lub wtórnego braku miesiączki. Ujemny bilans energetyczny powoduje zaburzenia hormonów podwzgórzowych. Do podobnej sytuacji dochodzi w przypadku nadmiernego wysiłku fizycznego lub stresu psychicznego. Nadmierny wysiłek fizyczny, intensywny obciążający trening fizyczny połączony z narzuconym obowiązkiem dbania o sylwetkę ciała w sportach takich jak: gimnastyka artystyczna, łyżwiarstwo czy balet może spowodować zatrzymanie miesiączki [1,2].

Innym aspektem powiązanym z zaburzeniami cyklu miesięcznego jest otyłość. Otyłość występująca u nastolatek może skutkować zaburzeniami miesiączkowania, rzadkimi miesiączkami i cyklami bezowulacyjnymi, prowadząc do niepłodności w wieku dojrzałym [3].

Stres a cykl miesiączkowy

Wyniki ostatnich badań wskazują, iż kluczowym czynnikiem związanym z brakiem miesiączki towarzyszącym małej masie ciała jest stres. Organizm kobiety adaptuje się do przewlekłego stresu związanego z ograniczeniem przyjmowania pokarmów. Dlatego w zaburzeniach cyklu miesięcznego bierze się pod uwagę wpływ małej masy ciała, poziomu stresu i wysiłku fizycznego na zaprzestanie miesiączkowania lub wystąpienie zaburzeń cyklu miesiączkowego [4,5].

Objawami stresu u dziewcząt mogą być zaburzenia miesiączkowania (miesiączki zbyt rzadkie lub ich brak), zespół napięcia przedmiesiączkowego i zaburzenia jedzenia (anoreksja, bulimia). Zakłócenie wydzielania przez czynnik stresu i wzrost poziomu β- endorfin, które uczestniczą w regulacji prawidłowego cyklu miesiączkowego, powoduje zaburzenia miesiączkowania.  Konsekwencją ich działania  jest wzrost wydzielania prolaktyny oraz hamowanie pulsacyjnego wydzielania gonadotropin LH (lutropiny) i FSH (folikulotropiny) [6,7].

Leczenie zaburzeń cyklu miesięcznego

Zaburzenie cyklu miesięcznego wymaga najczęściej konsultacji lekarskiej i ustalenia przyczyny zaburzeń, w niektórych przypadkach pogłębionej diagnostyki i włączenia leczenia hormonalnego. Niekiedy może opierać się także na zastosowaniu leków, które przywracają  równowagę hormonalną w przypadku podwyższonego stężenia prolaktyny i łagodzą zaburzenia gospodarki hormonalnej drugiej fazy cyklu.

Piśmiennictwo:

1. Travaglini P, Beck-Peccoz P, Ferrari C et al. Some aspects of hypothalamic-pituitary function in patients with anorexia nervosa. Acta Endocrinol (Copenh) 1976; 81; 252-62

2. Veldhuis JD, Evans WS, Demers LM, Thorner MO, Wakat D, Rogol AD. Altered neuroendocrine regulation of gonadotropin secretion in women distance runners. J Clin Endocrinol Metab 1985; 61; 557-63

3. Pasquali R., Patton L., Gambineri A., 2007 - Obesity and infertility. Curr. Opin. Endocrinol. Diabetes Obes. 14 (6); 482-7

4. Berga SL, Loucks-Daniels TL, Adler LJ, et al. Cerebrospinal fluid levels of corticotropin-releasing hormone in women with functional hypothalamic amenorrhea. Am J Obstet Gynecol. 2000; 182(4):776-781; 781-784

5. Polotsky A.J., Brak miesiączki spowodowany skrajnymi wartościami masy ciała: patofizjologia i następstwa, Ginekologia po dyplomie, 2010; 37-42

6. Samochowiec L. et al.: Einfluss von Mönchspfeffer auf die Konzentration von beta-Endorphin im Serum weiblicher Ratten Aerztezeitschrift f. Naturheilverfahren 4 Aug. 1998; 213-215

7. Matuszek B., Nowakowski A., Hiperprolaktynemia – częsty problem kliniczny?, Medycyna Rodzinna 1/2003; 31-34